In de internationale week van de sensibilisering voor verantwoord gebruik van antibiotica (18-24 november 2020) was er niet alleen positief nieuws te melden op vlak van antibioticagebruik in de diergeneeskunde.
Ondanks de vele inspanningen en de bemoedigende resultaten van de voorbije jaren waarbij een sterke daling van het antibioticagebruik bij dieren werd vastgesteld, brengen het stijgend antibioticagebruik bij pluimvee en vleeskalveren en de stijging in het gebruik van fluoroquinolonen en colistine bij pluimvee die in het tweede kwartaal van 2020 werden vastgesteld, de te halen doelstellingen van de AMCRA-visie 2020 in gevaar. (Lees ook verder Barometer antibioticagebruik Sanitel-Med). De vooropgestelde doelstellingen uit de AMCRA-visie 2020 en AMCRA-visie 2024 en de continue monitoring en regelmatige rapportering van zowel het nationaal antibioticagebruik, als van het antibioticagebruik op bedrijfsniveau voor bepaalde productiesectoren, moeten leiden tot een verminderd antibioticagebruik en tot een verminderde ontwikkeling van antibioticaresistentie. (Lees ook verder Nieuwe benchmarking rapporten voor varkens- en vleeskalverhouders en Resultaten Antibiogrammen 2019 van ARSIA.)
Antibioticaresistentie vormt een reële bedreiging van zowel de volksgezondheid, als de dierengezondheid. Een verminderd antibioticagebruik zal leiden tot verminderde prevalentie van resistente bacteriën. Het is belangrijk te benadrukken dat het inzetten van minder antibiotica op een bedrijf niet equivalent is voor minder gezonde dieren of voor slechtere economische of technische prestaties. Dit geldt zeker voor het profylactisch gebruik. Studies bij onder meer varkenshouderijen en melkveebedrijven tonen aan dat er geen significant verband is tussen het antibioticagebruik en het economische of technische rendement van het bedrijf en dat het bijgevolg mogelijk is om eenzelfde rendement te halen met een lager antibioticagebruik zonder dat hierbij de gezondheid en het welzijn van de dieren benadeeld worden (Collineau et al., 2017; Turner et al., 2018).
Bedrijfsspecifieke aanpassingen van onder meer het management, de bioveiligheid, de hygiëne, de keuze van de voeders en het vaccinatiebeleid kunnen leiden tot de optimalisatie van de gezondheidstoestand van de dieren waardoor de uitbraak van ziekten en de noodzaak voor het gebruik van antibiotica voorkomen kan worden. Projecten om veehouders en bedrijfsdierenartsen hierbij met woord en daad bij te staan kunnen bijdragen om dit doel te behalen en het gebruik van antibiotica te reduceren. Een voorbeeld van een dergelijk project ging deze zomer van start en streeft naar het optimaal speenmanagement om speendiarree op varkensbedrijven te voorkomen (Zie nieuwsbrief AMCRA).
Barometer antibioticagebruik Sanitel-Med
Elk kwartaal publiceren FAGG en AMCRA, op basis van de verplichte registratie van antibioticumgebruik in Sanitel-Med, de "Barometer antibioticagebruik". De huidige barometer toont de resultaten van het derde kwartaal van 2018 t.e.m. het tweede kwartaal van 2020.
De dalende trend in het antibioticagebruik die in de eerste maanden van 2020 werd opgemerkt, bleek een tijdelijk fenomeen:
- het totale antibioticagebruik is gestegen bij pluimvee en vleeskalveren (voor pluimvee van 23,9 ton (apr’19-maart’20) naar 24,4 ton (jul’19-jun’20); voor vleeskalveren van 16,0 ton (apr’19-maart’20) naar 16,3 ton (jul’19-jun’20))
- het gebruik van de fluoroquinolones bij pluimvee is toegenomen (van 10,6% apr’19-maart’20 naar 13,9% jul’19-jun’20)
- ook het gebruik van colistine bij pluimvee is toegenomen, terwijl dit bij varkens en vleeskalveren verder daalt en ook het gebruik van zinkoxide bij varkens neemt verder af (van 7,0 kg (apr’19-maart’20) naar 7,2 kg (jul’19-jun’20))
Het wordt dus moeilijk om de vooropgestelde antibioticareductie van 50% vermindering van het totale antibioticagebruik ten opzichte van het gebruik in 2011, voor eind 2020 te halen en deze ongunstige evolutie vraagt dringend om een vernieuwde inspanning van dierenartsen en veehouders om het tij te keren.
Nieuwe benchmarking rapporten voor varkens- en vleeskalverhouders
AMCRA kondigt aan dat de nieuwe benchmarkrapporten beschikbaar zijn voor varkens- en vleeskalverhouders. Het FAGG plaatst alle rapporten op zijn Sanitel-Med applicatie. Het benchmarkrapport wordt beschikbaar gesteld voor de varkenshouders over de periode van juli 2019 t.e.m. juni 2020 en voor vleeskalverenhouders over de periode van juli 2018 t.e.m. juni 2020.
Het rapport verduidelijkt de gebruikte methodiek en bevat informatie over de aard van de producten die werden gebruikt op het bedrijf zoals het totale gebruik van antibiotica per kleurcode en per actieve substantie. De veehouder en bedrijfsdierenarts kunnen op basis van de resultaten van het rapport nagaan hoe er op het bedrijf gestreefd kan worden naar een verantwoord antibioticagebruik.
Resultaten Antibiogrammen 2019 van ARSIA
ARSIA publiceert haar rapport "Antibiogrammes" met de resultaten van de antibiogrammen die in 2019 uitgevoerd werden en de evoluties in antibioticaresistentie voor de meest geïsoleerde pathogenen bij rundvee tussen de periode 2014-2016 en 2017-2019: Escherichia coli, Salmonella Typhimurium en S. Dublin, verschillende Pasteurellaceae (Pasteurella multocida, Mannheimia haemolytica en Histophilus somni) en de belangrijkste mastitisverwekkers (E. coli, Streptococcus uberis, S. dysgalactiae, S. agalactiae, S. aureus…).
Conclusies van het rapport:
- Sinds de periode 2016-2017, wordt er een dalende trend gezien in de resistentie tegen kritisch belangrijke antibiotica (er zijn evenwel geen significante verschillen).
- Het huidig rapport meldt een significante daling in antibioticumresistentie van E. coli ten opzichte van de kritisch belangrijke antibiotica.
- Enkel bij de hemolytische E. coli wordt een toename in resistentie gezien in 2019 en dit tegen alle geteste antibiotica.
- Een toename in de resistentie van S. Dublin in de periode ‘2017-2019’ ten opzichte van ‘2014-2016’ tegen amoxicilline, florfenicol en tetracycline is volledig te wijten aan 23 resistente stammen geïsoleerd op 10 bedrijven gelegen in de provincie Luxemburg en de Condroz.
Bronnen
- Collineau L., Backhans A., Dewulf J., Emanuelson U., Grosse Beilage E., Lehébel A., Loeksen S., Okholm Nielsen E., Postma M., Sjölund M., Stärk K.D.C. and Belloc C., 2017. Profile of pig farms combining high performance and low antimicrobial usage within four European countries. Veterinary Record. 10.1136/vr.103988.
- Turner A., Tisdall D., Barrett D.C., Wood S., Dowsey A. and Reyher K.K., 2018. Ceasing the use of the highest priority critically important antimicrobials does not adversely affect production, health or welfare parameters in dairy cows. Veterinary Record. 10.1136/vr.104702.
- Nieuwsbrief AMCRA: Barometer antibioticumgebruik Sanitel-Med
- Nieuwsbrief AMCRA: Nieuwe Sanitel-Med benchmarkrapporten voor varkens- en vleeskalverenhouders
- Nieuwsbrief AMCRA : Het project "Optimaal Speenmanagement" helpt je op weg naar een betere gezondheidsstatus
- Nieuwsbrief AMCRA: ARSIA rapport resultaten antibiogrammen 2019