In 2022 publiceerden Bercovitz et al een studie om de klinische symptomen te beschrijven van honden die leden aan een nieuwe vorm van neurogene keratoconjunctivitis sicca (nKCS), die opgetreden zou zijn na de toediening van langwerkende diergeneesmiddelen tegen otitis externa. Hierbij ging het om de combinaties van florfenicol en terbinafine-hydrochloride met ofwel mometasonfuroaat of betamethasonacetaat. In België zijn twee zulke diergeneesmiddelen beschikbaar (Neptra, Osurnia). Deze producten worden rechtstreeks in de uitwendige gehoorgang aangebracht en worden er over langere tijd geabsorbeerd, zodat ze niet dagelijks hoeven te worden toegediend.
nKCS is een zeldzame vorm van keratoconjunctivitis veroorzaakt door verlies van efferente innervatie van de traanklier en heeft meestal een immunogene oorsprong. nKCS wordt beschreven in verschillende handboeken (Garosi et al, 2012; Webb en Cullen, 2021) en er zijn twee case series met 11 (Matheis et al, 2012) en 34 (Galley et al, 2022) gevallen gepubliceerd. Bercovitz et al (2022) identificeerden honden waarbij nKCS optrad binnen de 24 uur na de lokale toediening van langwerkende diergeneesmiddelen voor otitis externa. Volgens de auteurs zouden deze diergeneesmiddelen door het trommelvlies kunnen doordringen, de kopzenuw die door het middenoor loopt beschadigen en zo nKCS veroorzaken.
Deze retrospectieve, beschrijvende studie heeft verschillende methodologische tekortkomingen, waarvan sommige worden erkend en besproken in de publicatie. Daarenboven is deze onderzoeksmethode niet geschikt om een causaal verband aan te tonen tussen het diergeneesmiddel of zijn intra-tympanische toediening en KCS, noch om de prognose of de incidentie van deze ziekte te bestuderen. Het onderzoek van Bercovitz et al. suggereert echter dat bijwerkingen van deze diergeneesmiddelen mogelijk zijn. De samenvattingen van de productkenmerken (bijsluiter/SKP) van Neptra en Orsunia vermelden ook deze bijwerking, “die zeer zeldzaam” zou zijn (1 op de 10.000 behandelde dieren), zelfs als er geen contact is geweest tussen het product en het oog". Wanneer nKCS wordt vermoed bij honden, kan het dus nuttig zijn om na te gaan of het dier niet eerder behandeld werd met geneesmiddelen in het oor. Als dit het geval is, worden dierenartsen en apothekers uitgenodigd om het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten te informeren via het online formulier.
Bibliographie
Bercovitz GR, Gaerig AM, Conway ED, Huey JA, Telle MR, Stavinohova R, Cherubini GB, Capasso A, Myrna KE. Long-lasting otic medications may be a rare cause of neurogenic keratoconjunctivitis sicca in dogs. J Am Vet Med Assoc. 2022 Nov 8;261(1):97-103.
Galley AP, Beltran E, Tetas Pont R. Neurogenic keratoconjunctivitis sicca in 34 dogs: a case series. Vet Ophthalmol. 2022;25(2):140–152.
Garosi LS, Lowrie ML, Swinbourne NF. Neurological manifestations of ear disease in dogs and cats. Vet Clin North Am Small Anim Pract. 2012;42(6):1143–1160.
Matheis FL, Walser-Reinhardt L, Spiess BM. Canine neurogenic keratoconjunctivitis sicca: 11 cases (2006–2010). Vet Ophthalmol. 2012;15(4):288–290.
Webb AA, Cullen CL. Neuro-ophthalmology. In: Gelatt KN, Ben-Shlomo G, Gilger BC, Hendrix DVH, Kern TJ, Plummer CE, eds. Veterinary Ophthalmology. 6th ed. Vol 2. Wiley Blackwell; 2021:2285–2286.