Klassiek worden diuretica gegroepeerd in cardiovasculaire diuretica met de xanthinederivaten, osmotische diuretica en natriuretica. Tot deze laatste groep behoren hypokaliëmie-veroorzakende diuretica zoals de koolzuuranhydraseremmers, de thiazides en de lisdiuretica en de kaliumsparende diuretica, al of niet antagonisten van aldosteron. Hieronder worden de lisdiuretica besproken.
Spironolactone, een kaliumsparend diureticum, dat enkel voor hartinsufficiëntie geïndiceerd wordt hier niet besproken (Zie Aldosteron-antagonist).
Furosemide is geïndiceerd voor de behandeling van oedeem, ongeacht de oorzaak (renale, cardiovasculaire of andere), met inbegrip van oedeem ter hoogte van de mammae of de extremiteiten. Bij renale insufficiëntie kan dit geneesmiddel gebruikt worden voor het stimuleren van de diurese. (Zie ook Contra-indicaties)
Torasemide is geïndiceerd voor de behandeling van klinische symptomen, inclusief oedeem en effusie, gerelateerd aan congestief hartfalen bij honden.
Furosemide en torasemide remmen als lisdiuretica de reabsorptie van natrium- en chloorionen in het stijgend been van de lis van Henle. Wat volgt is een verhoogde uitscheiding van water, natrium, kalium, calcium, magnesium, waterstof, amonium en bicarbonaat. Torasemide heeft bij de hond een hogere diurese dan furosemide tot gevolg. Op metabool vlak kan furosemide eveneens een verhoogde plasmaconcentratie van glucose en triglyceriden veroorzaken. In tegenstelling met de thiazides die gekenmerkt worden door een langere en meer gematigde werking dan de lisdiuretica, zullen furosemide en torasemide hun werking behouden bij nierinsufficiëntie.
Furosemide vertoont na inname een snel en krachtig effect dat echter van relatief korte duur is. Na intraveneuze toediening ziet men reeds na een vijftal minuten een diuretisch effect dat echter maar een drietal uur aanhoudt. De halfwaardetijd van furosemide is langer bij neonati en bij patiënten met renale of hepatische insufficiëntie en hartinsufficiëntie. De renale secretie is afhankelijk van de pH van de urine. Dit verklaart de verschillen in werkingsduur en posologie tussen carnivoren en herbivoren.
Torasemide wordt na orale toediening goed en snel geabsorbeerd (biologische beschikbaarheid 90 %, gemiddelde Tmax 0,93 h). De plasma-eiwitbinding is groot (> 98 %). Een deel van het geabsorbeerde torasemide wordt gemetaboliseerd door cytochroom P450 in de lever. Zowel de metabolieten als torasemide worden voornamelijk via de nier uitgescheiden. Torasemide heeft bij een equipotente dosis een langere diuretische werking dan furosemide en een kleiner kaliumverlies.
Gebruik van lisdiuretica bij hypovolemie of hypotensie, hypokaliëmie, hyponatriëmie, leverfunctiestoornissen, glomerulaire nefritis of nierinsufficiëntie met anurie, is tegenaangewezen.
Furosemide, torasemide
- Stoornissen in de water- en mineralenbalans: dehydratatie, hyponatriëmie, hypochloremische alcalose, hypokaliëmie, hypomagnesiëmie en hypocalcemie. Deze bijwerkingen treden voornamelijk op bij langdurig gebruik of bij overdosering en in mindere mate bij dieren die normaal eten en drinken.
- Gastro-intestinale symptomen, zoals braken, verminderde of geen feces en in zeldzame gevallen zachte feces, kunnen waargenomen worden.
Furosemide
- Vooral katten zijn zeer gevoelig aan furosemidebijwerkingen.
- Een te snelle intraveneuze injectie van furosemide kan leiden tot ototoxiciteit.
Torasemide
- Hemoconcentratie en zeer vaak polyurie en/of polydipsie kan worden waargenomen.
- Verhoogde renale bloedwaarden en nierinsufficiëntie worden zeer vaak waargenomen.
- Erytheem van de binnenzijde van de oorschelp kan waargenomen worden.
Furosemide, torasemide
- Met cefalosporines, aminosiden en oxytetracycline: verhoging van de nefrotoxiciteit.
- Met aminosiden: verhoging van de ototoxiciteit.
- Vehogen de activiteit van diverse hypotensiva (ACE-inhibiroren, amlodipine, telmisartan). Het gelijktijdig gebruik met ACE-inhibitoren verdient hierbij extra aandacht. Om een sterke bloeddrukdaling te vermijden moet de dosis van furosemide verminderd worden met 25 tot 50%.
- Verhogen het kaliumverlies, waardoor de toxiciteit van digitalispreparaten wordt versterkt. Ook het gelijktijdig gebruik met corticosteroïden verhogen de kans op hypokaliemie.
- Het gebruik van NSAID's kan het diuretisch effect van lisdiuretica verminderen. Door een verhoging van het urinevolume zullen de concentraties van andere, in het bijzonder van zure farmaca (furosemide, flunixine, fenylbutazon) in de urine verkleinen.
Furosemide
- Verhoogt de plasmaconcentratie van glucose (met eventueel een gewijzigd insulinebehoefte bij diabetische dieren) en triglyceriden.
- Versterking van de werking van anticoagulantia.
Torasemide
- Verhoogt het risico op sulfonamiden-allergie.
- Verstoort de glucosecontrole van hypoglycemische geneesmiddelen zoals SGLT-2-inhibitoren (velagliflozine).
- Voorzichtigheid is geboden wanneer torasemide gelijktijdig wordt toegediend met andere sterk plasma-eiwit gebonden geneesmiddelen.
- Vermindering van de plasmaklaring van andere geneesmiddelen die induceerders (fenobarbital), inhibitoren (fluconazole, metronidazole, sulfa-/trimethoprim) of substraten (paracetamol, isofluraan, theofylline, buprenorfine) zijn van bepaalde cytochroom P450 families.
De toediening van dit diureticum dient gepaard te gaan met een voldoende aanvoer van water en natrium. Bij acuut pulmonair oedeem, pleurale effusie en/of ascites, dienen injecteerbare geneesmiddelen de voorkeur te krijgen vooraleer een orale diuretische therapie gestart wordt. Bij langdurige behandeling moeten nierfunctie, hydratatiestatus en serumelektrolyten regelmatig worden gecontroleerd en minsten bij aanvang van de behandeling, bij dosiswijziging en bij bijwerkingen. Reeds bestaande onevenwichten in elektrolyten- en/of waterbalans moeten voor de behandeling worden gecorrigeerd. Bij honden met diabetes mellitus of bij honden die eerder reeds met hoge dosissen van een lisdiuretica behandeld werden, dient torasemide voorzichtig te worden toegediend.
Furosemide mag voorzichtig gebruikt worden bij drachtige honden en katten, maar dient vermeden te worden in de periode vlak voor de partus. Furosemide wordt uitgescheiden via de melk, de klinische betekenis hiervan voor zogende jongen is niet bekend. De veiligheid bij dracht of lactatie van het geneesmiddel met torasemide is niet aangetoond.
